Wszystko miało swój początek w lutym 1887 roku, kiedy Bolesław Prus natknął się w prasie na notatkę dotyczącą procesu kobiety oskarżonej o kradzież lalki i ostatecznie uniewinnionej. Był to impuls, którego potrzebował do nadania ostatecznego kształtu pomysłowi na powieść, z którym nosił się od dłuższego czasu.
Lalka była początkowo publikowana w odcinkach na łamach Kuriera Codziennego, a ostatecznie w formie książkowej wydano ją w 1890 roku nakładem wydawnictwa Gebethner i Wolff.
Lalka jest powieścią wielowątkową i wielopłaszczyznową, do dzisiaj pojawiają się nowe interpretacje literaturoznawców dotyczące jej treści. To również powieść niezwykle mocno osadzona korzeniami w Warszawie, stanowi barwny i kompleksowy portret stolicy, którą Prus obserwował podczas codziennych przechadzek, notując w swojej znakomitej, niemal fotograficznej pamięci szczegóły dotyczące ludzi, postaw, miejsc i zachowań.
Do dzisiaj dzieło Prusa pozostaje znakomitym przykładem literatury psychologiczno-obyczajowej, a główny bohater – Wokulski – pełnokrwistą i intrygującą postacią. W przypadku lektury Lalka test wiedzy może stanowić wyzwanie nawet dla czytelników, którym się wydaje, że dobrze powieść pamiętają. Jest ona bowiem przesycona bogactwem szczegółów, opisów i treści, komponujących się wspólnie w fascynujący kolaż złożony z wielu fragmentów – od historycznego tła począwszy, na dziwactwach ludzkich zachowań skończywszy. Z pewnością jest to książka, do której można powracać wielokrotnie, za każdym razem odkrywając coś nowego.
