Kiedy myślimy o noweli pozytywistycznej, Janko Muzykant – obok Antka – przychodzi nam do głowy w pierwszej kolejności. Niezwykle smutna opowieść o małym dziecku pobitym na śmierć za wydumane przewinienie wydaje się dzisiaj nieco przestarzała, ale wciąż potrafi poruszyć przedstawieniem niesprawiedliwości i niezawinionej krzywdy.
Jedyne, czego pragnął Janko, to zanurzenia w świat dźwięków, odkrycia ich źródła, rodzajów, tego, jak wzajemnie się splatają, jak tworzą wspólnie całość. Z konieczności jego perspektywa była mocno ograniczona, czerpał więc z tego, do czego miał dostęp – począwszy od odgłosów lasu, skończywszy na skocznych melodiach podczas wiejskiej zabawy.
Dzisiaj Janko Muzykant test do szkoły muzycznej zapewne zdałby bez problemu, wówczas jednak zapowiedź jego talentów była tylko dziwactwem, obciążeniem i utrapieniem, przeszkodą w pracy, niezbędnej do tego, by zdobyć chleb i pokonać głód. Janko nie ma szans już na starcie. Nikt by nie wpadł na pomysł, by szukać wśród dzieci takich jak on talentów, którym należy pomóc. Musiały minąć długie, długie lata, by taka świadomość w ogóle zaczęła się pojawiać…
